Инқироз бахти

• 

Подробности

Бўлим: Таҳлил

Чиққан санаси: 09 Август 2015

(Нашр қилинган санаси)

Ўзанларимизнинг исёнсиз юзаси узра нотинч “инқироз” сўзи янграр экан, оқим одатда ўз халоватини йўқотади.
Ҳаяжонланар эканмиз, эртанги кун ҳақида хавотирланар эканмиз, биз учун бу ёқимсиздир, ва биз воқеликдан қониқмай қоламиз, натижада эса, ношукур кимсаларга айланамиз. Безовталиклар иймонимизни заифлаштиради ва бизни бахтсиз қилади. Оқибатда эса, инсонни чалғитувчи шайтон нағмаларининг қурбонига айланамиз.
Ҳозир айнан шундай инқироз вақтини бошимиздан ўтказмоқдамиз ва бу синовдан тўғри ўта олмасак, унинг шунчаки яна бир синов эканини англай олмасак, душманимиз учун айни муддао бўлмайдими ахир?

Инқирознинг хуш хабарлари

Мақолани шунақа хомуш тарзда бошлар эканман, аслида уни “ҳайр” учун давом эттирмоқчиман, зеро ҳозирги инқирозда, аслида, яхши хабарлар ёмонига нисбатан анча кўпроқдир.
Яхши хабарларнинг бири биз ҳали очликдан ўлмаётганимизни очиқ тарзда маълум қилмоқда. Инқирозга қадар кўп нарса дейилган эди... “истеъмол асри”да яшаётганимиз, истеъмолчиликни ўз ҳаёт тарзимизга айлантирганимиз... Буларни агар дийн тилига ўгирсак, ўз нафсимизнинг хоҳшини қондиришга ҳаддан ташқари кўп киришиб кетганимизни англашимиз қийин эмас. Нафсимизни ҳар қандай меъёрдан чиқиб кетган тарзда эркалаб юбордик. Керагидан ортиқча истеъмол қила бошладик.
Инқироз кучлироқ бўлса ҳам, кўпроққа чўзиладиган бўлса ҳам, хоҳишимизга хилоф тарзда ошқозонимиз овқатдан кейин фақат тўртдан уч қисмигагина тўладиган ҳолатга келишимиз даргумон. Қурбимиз унинг учдан икки қисминигина тўлдира оладиган ҳолатга ҳам келиб қолади, деб ўйламайман. Шундай бўлса-да, ошқозоннинг айнан шундай ҳолати суннат ҳисобланади, бироқ, афсуски, кўпчилигимиз буни ўзимизга одат қилмаганмиз.
Биз ҳозир ҳам оддий таом танавввул қилмаймиз, бир ой ичида қанча гўшт, ёғ, нечта дона тухум ейишимизни ҳам санаб ўтирмасак керак.
Биз йиллар мабайнида иккитагина либос кийиш нималигини ўйлаб ҳам ўтирмаймиз: биттаси – кунлик, иккинчиси эса – кўча либоси.
Онам кийим жавонида доим иккита юбка, бешта рўмол ва тўртта блузка бўлиши ҳар-хил бўлиб кўриниш учун етарли, деб айтардилар. Шундай мақсадлар билан биз кетма-кет иккита комплект либос билан кифояланмаймиз, балки жуда кўп либосларни сотиб оламиз!
Колготкангизни ҳеч ямаганмисиз? Агар колготкаларимизда бирон “чизиқ” пайдо бўлгудек бўлса, кўпчилигимиз уларни шунчаки ташлаб юборамиз.
Инқироз бизга исроф қилмасликни ўргатади, бу билан Аллоҳ таолонинг ғазабидан омонда бўлишимиз мумкин.
Яхши хабарнинг яна бири шуки, инқироз бизни тежамкорона яшашга ва, шу тариқа, керагидан ортиқча сарф қилганимизда Аллоҳ таолонинг бизга тушиши мумкин бўлган ғазабидан омонда бўлишга ўргатади.

Инқирозга қарши иқтисод

Биз хўжаликни тежамкорона юритишни унутдик, ва инқироз – оилавий бюджет каби ажойиб фанни ёдга олиш учун қулай сабабдир.
Уй-хўжалик ишларини олиб бориш бўйича онамда бўлган катта бир китобни ҳали-хануз эслайман. Унда хотин-қизларга хўжаликни тўғри юритиш, бюджетни ҳисоблаш, олдиндан режалаштириш, ҳаражатларни камайтириш усуллари ҳақида маслаҳатлар берилган эди. Уларга амал қилганларнигина эпли ва яхши бека деб айтиш мумкин бўларди.
Сиз бюджетни режалаштириш билан ҳеч шуғулланиб кўрганмисиз? Агар бундай қилиб кўрмаган бўлсангиз, уй хўжалигини юритиш бўйича берилган тавсияларни излаб кўринг – у ерда фойдали жадваллар, чизмалар ва бошқа турли нарсаларни топасиз. Шунинг баробарида, нафақат режалаштириш, балки ҳаражатларни ҳам ҳисобга олиш жуда муҳим. Ҳаммаси катта бир корхонадагидек. Ҳа, ҳаммаси айнан шундай!
Агар “инқироз томоғингизни бўғаётгани”ни ҳис қилсангиз, унинг темир панжаларини қайириб ташлашнинг энг зўр усули – режалаштириш ва ҳаражатларни ҳисобга олишдир. Энг асосий пункт – ҳаражатларни имкон қадар камайтириш. Масалан, озиқ-овқат учун уч карра камроқ сарф қилиш бўйича жуда кўп усуллар мавжуд.
Агар бунга ишонмасангиз, демак, сиз улардан хали фойдаланиб кўрмагансиз ёки бунга ўрганмагансиз.
Тавсия-маслаҳатларни жамланг. Бунинг учун Интернетдаги ижтимоий тармоқлардан ҳам фойдаланинг. У ерда сиз тежамкор бўлган кўплаб муваффақиятли бекаларни учратишингиз мумкин, улар ўз сирлари ҳақида айтиб беришга доим тайёр бўлишади.
Албатта, ҳисоб-китоб ишларини юритиш шарт, у ҳудди шахсий ҳисобот кабидир: ҳар бир чиқимни қайд қилиб борар экансиз, унинг якуний таҳлили аслида қанча маблағни тежаб қолишингиз мумкинлигини кўрсатади.
Ҳатто инқироз шароитида ҳам ортиқча ҳаридлар учун сарфланган маблағ анча сезиларли бўлади. Бунга ишонинг ва ўзингиз буни текшириб кўринг. Бунинг учун бир маротабагина ҳисоб-китобни амалга оширсангиз бас. Инқирозга қарши батафсил режалаштиришни амалга оширинг...  Аллоҳ таолога инфироз учун тавба ва шукроналик келтиринг.

Инқироз тавбаси

Нима учун “инқироз тавбаси”? Нима учун “тавба”? Чунки, айнан инқироз сизни тежашга ундади, яъни, у сизни кераксиз нарсаларга аввал қанча маблағ сарф қилганлигингизни ҳисоблашга чорлади. Бундай ҳаражатлар Шариатда “исроф” деб аталади, исроф эса гуноҳ ҳисобланади.
Аллоҳ таоло бизга яшаш учун бераётган маблағлар синов тариқасида берилади. У, шу тариқа, биз гуноҳ қиламизми ёки йўқми, исрофгарчиликка йўл қўямизми ёки йўқми – шуни текширади. Эҳтиёжларимизни қондиришдан ортиб қолган барча маблағ биз ўзимизни “эркалашимиз” учун белгиланмаган. Синовнинг асл моҳияти – ортиб қолган ўша маблағни қаерга сарф қилишимиздадир. Мисол учун, агар ҳали Ҳажга бормаган бўлсак, демак дийний энг муҳим амаллардан бирини бажармаган ҳисобланамиз. Етарли маблағимиз тўплангандаёқ, Ҳаж биз учун фарз бўлади. Агар Ҳажга бормаган бўлсак, керагидан ортиқ тўпланган маблағимиз ушбу амал учун сарфланмоғи керак.
Гуноҳларга тавба қилгач, мазкур мақсад учун жамғарма қилиб бориш зарур бўлади. Агар ҳожи бўлиш бахтига муяссар бўлган бўлсак, эндиги маблағ бизга ҳайрия ишларига, масжидлар қурилишида иштирок этишга ва бошқа савобли ишларни амалга оширишга сафрлаш учун берилган бўлади. Улар ҳеч ҳам ўз нафсимизга берилиб кетишимизга берилмайди.
Шунинг учун, керагидан ортиқ истеъмол қилишдан паноҳ сўраш, тавба қилиш – инқироз бизга тақдим этадиган шундай бахтки, унда биз анча кам маблағга ҳам яшаш мумкин эканлигини англай оламиз.
Шунда биз нафақат ўзимизга, балки ён-атрофимиздаги бошқа кишиларга ҳам ёрдам бера олишимиз мумкинлигига гувоҳ бўламиз. Буни ҳисоб-китобларсиз ҳам кўришимиз мумкин. Сиз ҳозирда икки карра кам сарфламоқдасиз, ва ҳануз тириксиз. Демак, қисман бўлса ҳам, сиз аввал исрофгарчиликка йўл қўйгансиз. Парвардигорнинг Ўзи тавбангизни қабул қилсин!

Инқироз шукронаси

Ҳаётимизда рўй бериши мумкин бўлган жуда кўп нарсалар бор, бироқ биз ўзимиз буни истамаймиз ёҳуд бунга имконимиз бўлмайди. Масалан, ширин таомлар, ҳаддан ошиқ қиммат либослар, дабдаба ва асъасага ботган тўй ва бошқа ҳашамлар... Агар таомларимизга сарф қилаётган маблағга эътибор берадиган бўлсак, ортиқча сарф-ҳаражатлар, исрофлар тўлиқ ўтмишда қолмаса ҳам, улар назоратимиз остида бўлади. Шунда биз калорияларни эмас маблағларни санашга ўтамиз. Масалан, ҳар бир тийин учун курашиб, ҳар куни ишга кетаётиб ўзингизга шоколад олишни бас қиласиз, қайтаётганда эса, яна қандайдир бир пишириқдан воз кечасиз. Умуман олганда инқироз баднафсликдан устун келиш учун энг яхши воситадир. Ҳар қалай "баднафслик" сўзи нафсимизга берилиб, гуноҳкор бўлаётганимизни ифодалайдиган яхши бир сўздир. Кимдир ҳар хил нарсаларга бўлган ортиқча муҳаббати устидан ғолиб бўла олмаяптими, демак инқироз сизга ёрдам беради: ёки сиз қайсидир бир либосингизга ярашадиган сиёҳ рангли ўнинчи сумкани сотиб оласиз ёки уйингизни бир хафтага етадиган озиқ-овқатга тўлдириб қўясиз. Кимдир эса, электр энергияси ва сувни тежашни билмаётган эди, ҳисоблагичларингиздан келиб чиққан қарзларингиз, инқироз вақтида сизни тажашга ўргатиб қўяди. Хуллас, инқироз туфайли бахт топиш йўлидасиз.

Инқироздаги бахт

Қисқасини айтганда, иқтисодий инқироз бизни ҳозирча фойдали нарсаларга ўргатмоқда ва биз кераксиз нарсалардан воз кечмоқдамиз. Бироқ, шундай озчилик кишилар ҳам борки, уларнинг бу инқироз даврида тирикчилиги бизникига қараганда анча мушкул. Ва ишонтириб айта оламанки, сизнинг ҳозирги қийин ҳолатингизда ҳам улар билан баҳам кўришингиз мумкин бўлган нарсаларингиз йўқ эмас. Берувчи қўл олувчисидан устундир. Авваллари муҳтожларга садақа қилмасдан, бу маблағнинг ичида уларнинг ҳаққи бўлиб турса-да, эҳтиёжимиздан ташқари нарсаларга ишлатиб юборган эдик. Балки энди аввалги ҳатоларимиз учун Аллоҳнинг мағфирати ва раҳматини сўраган ҳолда ортиқча эмас, нафақат ўзгага, ўзимизга ҳам зарур бўлган маблағни садақа қилиш пайти келгандир? Балки шундай қилсак, ҳаммаси ўзгарар? Ёки биз ўзгача яшашни ўрганиб, нон ва сувимиздан ташқари, бир ўрам макарон ва бир бўлак сарёғимиз борлигига ҳам шукр қилувчилардан бўлиб қолармиз? Шукр қилувчи бандалардан бўлиш — бахтли бўлишни англатади. Шукр қилиб биз иқтисодий инқироз даври тугаса ҳам бардавом бўлувчи бахтга эришамиз. Чунки, одат тусига кирган шукрона бизни ҳар қандай ҳолатда қаноат қилишга ўргатади. Тўкин-сочинлик бўлса-ю, киши ношукр бўлса, бахтга эришиб бўлмайди: иқтисодий инқирозгача бўлган бахт ўзига бирор нарса сотиб олишга бўлган қурбга боғланиб қолган бўлса, инқироздан кейинги бахтда моддиятпарастликка бўлган боғлиқлик бўлмайди.
Валлоҳу аълам!