Номусни қақшатганлар

• 

Подробности

Бўлим: Долзарб мавзу

Чиққан санаси: 02 Апрель 2013

(Нашр қилинган санаси)

 

 

 

Номуссизлик, уятсизликка ҳамиша аёлларни айбдор қилиб келганмиз: “... Вой фалончихоннинг юришини қаранг, аёл бўлгани қурсин уялмайди ҳам...” , “... Писмадончининг юриш-туришидан кўрган кўз уялади, ўзи уялмасмикан?..” Бундай ғийбат гап-сўзларни кейинги пайтларда кўп гапиряпмиз, эшитяпмиз. Кўпчилигимиз номуссизлик, ориятсизлик фақат аёлларга айб деб ўйлаймиз. Фикру ўйи тор шим ва баданига ёпишиб турган кўйлак кийишдан бошқа нарсага етмайдиган айрим йигитларимиз эса “эркак кишига ҳар қандай номуссизлик мумкин” деб ўйлашади. Умуман олганда, ор-номус қўрғони ҳисобланган йигитларимизнинг ўзлари бугун ориятга муҳтож... Биз қиз-аёлларнинг беҳаё-бешарм бўлиб кетганидан куйинамиз. Аҳли аёлидан ибо истаган, уларнинг номуси, шаънини ҳимоя қилиши керак бўлган йигитнинг ўзида энг аввало ғурур, ор бўлиши керак. Оридан кечган эркак қўрғонини қандай ҳимоя қилсин?..
Таассуфки, бундай оғриқли гапларни, танқидларни қанча кўп гапирмайлик, кўзланган натижага эришолмаяпмиз. Айрим йигитларимиз уятсизликдан, орсизликдан ор қилмай қўйишяпти тобора. Гап-сўзлар, танқидлар гўё олов устига ёққан қордек…
— Бозорларда аёлларнинг уят кийимлари, тунги кўйлакларини эркаклар сотиб ўтиришади,-дейди таҳририятга Самарқанд вилоятидан мактуб йўллаган мухлисамиз.- Эркаклардан маҳрам кийимларни сотиб олишдан ҳам тоймайдиган юзсизлар бордир, лекин аёлларнинг ҳаммаси ҳам шу қадар бети қаттиқ эмаслар ахир. Савдо расталарида аёллар ич кийимларини ҳар турфа куйга солиб илиб қўйишганини кўриб, тўғриси уятдан ерга кириб кетгулик бўламан. Сотиб олишни қўяверинг, ўшандай нарсалар осиғлиқ турган жойдан ўтишга ийманади киши. Боз устига савдосида эркак киши ўтирса… Айрим эркаклар уялмай қайси аёлга қандай ўлчамдагиси тўғри келишини ҳам билишади… Эркакларда ҳамият бўлмаса, ўша нарсаларни сотиш учун бозорга чиққан эркакнинг онаси, опаси ё аёлида ҳам уят йўқми, дейман. “Аёллар ич кийимини сотиш эркакка ярашмайди, ундан кўра мардикорчилик қил, оғир ишларни бажар, эркакка ярашадиган иш қил” дейишса бўладику...
Муштарийимизнинг  мактублари баҳона бозор расталарини кўздан кечираман. Алҳол, хижолатдан қора терга ботаман. Аёллар ҳатто аёл кишидан сотиб олишга уяладиган хос кийимларни  эркаклардан харид қилишлари... Бу энди қайси одоб-ахлоқ ўлчовларига тўғри келади, азизлар?..

Номус фидо қилинмайди

Бир ижодкор укамизда шундай сатрларга кўзим тушганди “... Жон учун номус фидо қилганларни кўп кўргандим, аммо номус учун жон фидо қилганни энди кўришим...” Анчагача бу жумлалар таъсиридан чиқолмай юрдим. Кейин атрофга назар ташлаб, номуснинг ҳолидан  хабар олдим.
Хорижда ишлаб юрган қиз-аёлларни қоралашга, ғийбат қилишга кўникиб қолганмиз. Ўша аёлларнинг ака-укаси, эри, айримларининг балоғатдан ошган ўғил фарзандлари бордир. Улар аҳли аёлларининг ёт тупроқларда нон истаб юрганидан ор қилмаяптиларми? Нега? Жавоб оғриқли: “Номуснинг фидо бўлаётганидан ор қиладиганлар камайиб кетяпти”.
Таҳририятга бир аёл қўнғироқ қилди.
—    Овсинимни бериб қўйдик,- деди исм насабини сир тутишимизни илтимос қилган муштарийимиз.- Улар хорижга ишлагани бориб, ўша ерларда жуда кўп хўрлик кўрганлар. Ҳатто касал ҳам орттириб келиб, олти ойда вафот этдилар.- Бу гапларни эшитиб юрагим қалқиб кетди. Қўнғироқ қилган газетхон овозидан катта ёшли аёлга ўхшайди. “Катта овсиним” деётгани қараганда, хориждан касал ортириб келиб вафот этган аёл ҳам ёш эмас. Наҳотки, эри, агар бўлса ўғил фарзандлари бу ҳолга индамай қараб туришган бўлса?.. Наҳотки, аёл ҳалигидақа жирканч касалликка... Кўнгилдан кечган саволни тилимга кўчиргани андиша қилиб турганимда аёл гапини тўғрилаб кетди:
—    Йўқ, унақа ёмон касаллик эмас, овсиним уёқларда юрганларида совуқларда кўчада қолиб кетган эканлар. Ҳатто, ўзлари ишлайдиган уй эгаси ҳам совуқда уйга киритмай, кўчага ҳайдаган экан. Бир неча кун совуқ ҳавода зах ерларда юпун ётиб юрганлар, шамоллашда дори-дармон қилмай ўтказиб юборган эканлар... Саратонга айланибди оддий шамоллаш... Улар бошларидан кечирган кунларни дафтарга ёзиб қўйган эканлар. Таъзияларидан кейин келинлари- овсинимнинг ўғилларининг хотини ўша дафтарни чиқариб берди. Ўқиб ҳаммамиз қон йиғладик...
Аламдан қўлларим мушт тугилади. Онасининг хорлик кўриб, соғлиги, умри эвазига келган пулларни еб юрган даюс ўғилдан нафратланиб кетаман... Эркакман деб кўча-куйда бош кўтариб юргандир у нусха?!..
Яна номусга боқаман. Бошлари эгик. Кўзларида ёш. Эгни юпун. Яланғоч танасини қўллари билан беркитиб ён-атрофдан ҳимоя тиланаётган номус... Гўё “мени фидо қилманглар, мени қурбон қилманглар” деб одамларга ялинаётганга ўхшайди у.
Тор, вужудига ёпишиб турган, кўкси очиқ, бунинг устига ҳарир кўйлак кийволган жувонга тикиламан. Жувон ҳам худди менинг миямдаги фикрни ўқигандек ёнидаги шеригига, афтидан дугонаси бўлса керак “Фалончи акам, шу кўйлагимни яхши кўрадилар. Шу кийиминг ўзингга жуда ярашади, дейдилар” деди илжайиб. Сўнг менга қараб қош кериб қўяди.
Хотинини салкам ич кўйлакда кўчага чиқариб қўйган “фалончи ака”нинг турқини тасаввур қиламан. Балки ўшандайлар бозор расталарида аёллар тунги ва уят кийимларини бемалол сотиб ўтирирар?.. Ва яна кўз олдимга шўрликкина номус келади. “Мен қурбон бўлган жой — шармандалар шаҳрига айланади” дейди у уятдан лов-лов ёнаётган юзини яширишга уриниб.

Номуссизлик — КУЛФАТ

азизлар. Кулфатки офати миллатнинг бошини эгади. Номуссизлик – фожиа. Бу фожиа ортидан ёғилажак балолар маънавий қиёматнинг тошлари. Номуссизликдан номус қилмайдиганлар орамизда юргани, улар билан бир ҳаводан нафас олаётганимиз ҳам маънавий буҳрон. Чунки миллат “мен” эмас “БИЗ” дегани, биродарим!
Мулоҳазаларимизга адиб Тоҳир Маликнинг “Келинлар дафтарига” рисоласидаги қуйидаги фикрлар билан интиҳо ясамоқдамиз: “Вақти келганда баъзи нарсалар учун жонни фидо қилиш мумкин. Аммо номусни ҳеч нарсага фидо қилиш мумкин эмас. Чунки номус жондан ҳам қимматлидир. Сувнинг софлиги унга қиймат бергани каби, инсоннинг номуси ҳам унга қадр келтиради...”
Сизда қандай фикр бор, муҳтарам юртдош?

Умида АЗИЗ